اولین پیوند قرنیه انسانی موفق در ۷ دسامبر۱۹۰۵ توسطEdward Zrim انجام شد ولی فکر انجام پیوند قرنیه از سالهای قبل از آن وجود داشت و تکامل آن تا به امروز ادامه دارد. تاریخچه پیوند قرنیه را به ۵ دوره در تاريخ چشمپزشکی تقسیم میکنند:
- دوره اول: دوره شکل گیری ایده پیوند قرنیه (Inspiration Period) از۱۸۲۴-۱۷۸۹ میباشد. در سال ۱۷۸۹، Quengsy Pellier de به فکر استفاده از شیشه به جای قرنیه انسانی افتاد که شاید اولین ایده برای کراتوپروستز باشد، ولی هیچوقت عملی نشد. در سال ۱۷۹۷ پدربزرگ داروین بهنام Erasmus Darwin به این فکر افتاد که پس از بهبود زخم قرنیه شاید بتوان اسکار ناشی از زخم قرنیه را برداشت تا محل آن با استفاده از یک اسکار شفاف ترمیم شود البته این فقط یک ایده رویایی بود.
- دوره دوم: دوره آزمون و خطا(Trial & Frustration) از سال ۱۸۷۲-۱۸۲۵ میلادی است. در اوایل قرن ۱۹ موفقیت چندانی در زمینه پیوند قرنیه بهدست نیامد که آنهم به علت استفاده از قرنیه گونههای مختلف مثل خوک در انسان بود.
درسال ۱۸۳۴ Wilhelmus Thome برای اولین بار واژه پیوند قرنیه (Corneal Transplantation) را بهکار برد. در سال ۱۸۸۴،Kissam رهنمودهایی را درباره پیوند قرنیه توضيح داد که هنوز بعد از ۱۳۰ سال بهعنوان اساس تکنیکهای پیوند قرنیه محسوب میشود. او اعتقاد داشت که قرنیه دهنده و گیرنده باید به یک اندازه(Same Size) باشند. همچنین انتقال بافت دهنده به گیرنده باید به سرعت و با کمترین آسیب به بافت دهنده انجام شود. عمل پیوند قرنیه و بخیه کردن قرنیه پیوندی باید با دقت کامل همراه با حفظ محتویات داخل چشم مثل لنز، عنبيه و زجاجيه باشد.
- دوره سوم (دوره يقين): از ۱۹۰۵-۱۸۷۳ بود: در این دورهHenry Power پیشنهاد پیوند قرنیه انسان به انسان را مطرح کرد و در سال ۱۸۷۷،Von Hipple اولین ترفاین مدور (حلقوی) مکانیکی را استفاده کرد که هنوزهم اساس برش در پیوند قرنیه مدرن است.
در این میان کشف اتر و کلروفورم در سالهای ۱۸۴۶و۱۸۴۷، انتشار نظریه Lister مبنی بر شرایط استریل برای جراحی موفق در سال ۱۸۷۶ و نیز کشف کوکایین موضعی توسط Kohler در سال ۱۸۸۴ باعث موفقیت روزافزون در زمینه پیوند قرنیه شد.
- دوره چهارم (دوره تحقق): که از سال ۱۹۶۵-۱۹۰۵ بود با جراحی موفقیت آمیز Zrim روی بیماری بنام Alios Golgar شروع شد و تا دو دهه پیشرفت چندانی رخ نداد. اغلب پیوند لایهای انجام میشد و پیوند نفوذی (تمام ضخامت) تقریبا همیشه با رد پیوند همراه بود تا اینکه در سالهای ۱۹۳۰-۱۹۲۰Elshing اساس پیوند قرنیه نوین را پایه گذاری کرد. او از ترفاین Von Hipple استفاده میکرد. با ۱۲-۶ بخیه ۰-۸ سیلک، قرنیه را بخيه میکرد. اندازه پیوند ۷-۵ میلیمتر بود. قبل از عمل کلدوساکها را کاملا تمیز میکرد تا شانس عفونت را کاهش دهد. بیماران به مدت ۳هفته استراحت در بستر داشتند و بعد از ۳ هفته تمام بخیهها برداشته میشد ولی بازهم فقط ۶۰-۵۰ درصد از پیوندها شفاف باقی میماند.
- دوره پنجم: بهبود بخشیدن و نوآوری (Refinement & Innovation): از سال ۱۹۶۶ تاکنون ادامه دارد و آغاز آن با کشف مکانیسمهای ایمونولوژیک رد پیوند توسط دکتر Maumenne، دکتر خدادوست و دکتر Silverstine از حدود سالهای ۱۹۶۰ و با توجه مخصوص به سلولهای اندوتلیوم همراه بود. در ایران اولین بارپیوند قرنیه در سال ۱۳۱۴ (۱۹۳۵میلادی) در بیمارستان فارابی تهران توسط مرحوم آقای پرفسور شمس صورت گرفت و مدتی هم توسط آقای دکتر پیروز دنبال شد. سپس حدود سالهای ۱۳۴۶-۱۳۵۶ این عمل به صورت مدرن آن توسط آقاي دکتر خدادوست در شیراز صورت میگرفت. با رفتن ایشان از ایران این کار متوقف شد تا اینکه در سال ۱۳۶۱مجددا عمل پیوند قرنیه توسط آقای دکتر سجادی در تهران شروع شد و هماکنون با حضور دانش آموختگان جدید این عمل در اکثر مراکز دانشگاهی و خصوصی انجام میشود به طوری که از سال ۱۳۶۵ بهطور رسمی اعزام بیماران نیازمند به پیوند قرنیه به خارج از کشور متوقف شده است.